Kan er op een door AI gegenereerde afbeelding auteursrechten zitten?

Steeds meer mensen gebruiken AI-tools zoals DALL·E, MidJourney en Stable Diffusion om afbeeldingen te maken voor social media, blogs en websites. We worden er steeds handiger in, maar niet iedereen is zich bewust van een belangrijk aspect: auteursrechten. Veel mensen denken: "Omdat het door AI is gegenereerd, is het uniek. Dan kan er toch niks gebeuren?" Helaas is dat niet altijd het geval. Daarom schrijf ik dit artikel. Niet om je af te schrikken, zeker niet. Ik gebruik AI zelf dagelijks! maar om je inzicht te geven in hoe auteursrecht werkt in combinatie met AI. Zo kun je slimmer en veiliger met deze technologie omgaan.

Gelukkig zijn er duidelijke richtlijnen die je helpen veilig met AI-gegenereerde afbeeldingen om te gaan. Zo ben je in de meeste gevallen veilig als je werkt met tools die gebruikmaken van openbare datasets (dit is alle data die de AI-tool gebruikt om je afbeelding te kunnen maken) en als de gegenereerde afbeeldingen geen herkenbare kopieën zijn van bestaande werken. Problemen ontstaan vooral wanneer afbeeldingen te veel lijken op beschermd materiaal of wanneer er gebruik wordt gemaakt van onrechtmatig verkregen data. Dit artikel legt uit hoe je hiermee om kunt gaan en waar je op moet letten.

Deze tools kunnen indrukwekkende afbeeldingen genereren op basis van tekstinvoer, maar dit roept een belangrijke vraag op: kunnen er auteursrechten rusten op een AI-gegenereerde afbeelding? Dit artikel biedt een diepgaande blik op deze vraag en helpt je te begrijpen hoe je met dit complexe onderwerp kunt omgaan.

Zo gebruik je AI veilig en voorkom je auteursrechten schending

Wil je AI veilig en zonder juridische problemen gebruiken? Volg dan deze richtlijnen:

1. Gebruik AI-tools die transparant zijn over datasets: Controleer of de gebruikte datasets openbaar, vrijgegeven of expliciet goedgekeurd zijn. Lees de documentatie van de tool en zoek naar termen zoals 'open-source' of 'publieke domein'.

2. Controleer de output: Gebruik tools zoals TinEye, Google Reverse Image Search of Berify om te zien of jouw gegenereerde afbeelding sterk lijkt op bestaande werken.

3. Pas AI-output aan: Zorg dat je afbeeldingen uniek maakt door eigen creativiteit toe te voegen.

4. Vermijd commercieel gebruik zonder verificatie: Gebruik AI-afbeeldingen alleen commercieel als je zeker weet dat ze geen auteursrechten schenden.

5. Documenteer je stappen: Bewaar bewijs dat je de nodige controles hebt uitgevoerd.

Door deze stappen te volgen, minimaliseer je het risico op juridische conflicten en kun je optimaal profiteren van de mogelijkheden die AI biedt.

Wanneer ben je veilig en wanneer gaat het fout?

Het gebruik van AI-afbeeldingen is vaak veilig als:

• Je AI-tools gebruikt die uitsluitend werken met openbare of vrijgegeven datasets. Een dataset is een grote verzameling gegevens, zoals afbeeldingen, tekst, of video's, die door AI-modellen wordt gebruikt om patronen en relaties te leren. Openbare datasets zijn expliciet vrijgegeven voor gebruik, zoals die onder een Creative Commons-licentie. Dit kun je controleren door de documentatie van de AI-tool te raadplegen of te zoeken naar uitspraken van de ontwikkelaar over hun trainingsdata. Let daarbij op termen zoals 'open-source', 'publieke domein', of 'auteursrecht-vrije data'.

• De gegenereerde afbeeldingen niet duidelijk lijken op bestaande, auteursrechtelijk beschermde werken.

• Je de AI-output verder aanpast om een unieke creatie te maken.

Het gaat fout als:

• Een afbeelding duidelijk een kopie of een bijna exacte imitatie is van een bestaand werk.

• Je AI gebruikt die getraind is met datasets die werken bevatten zonder toestemming van de makers.

• Je een AI-afbeelding commercieel gebruikt die lijkt op een beschermd werk zonder toestemming.

Auteursrechten en AI: Wat is het probleem?

1. Wat is auteursrecht?

Auteursrecht is een juridische bescherming voor creatieve werken, zoals schilderijen, foto’s, teksten en muziek. Het geeft de maker het exclusieve recht om het werk te gebruiken, te kopiëren en te verkopen.

Praktische voorbeelden:

• Fotografie: Als je een foto maakt van een landschap, heb jij het auteursrecht. Als iemand jouw foto zonder toestemming gebruikt op een website, schendt die persoon jouw rechten.

• Muziek: Een muzikant die een origineel lied componeert, heeft het auteursrecht op dat nummer. Covers of remixes zonder toestemming kunnen een schending vormen.

• Schilderijen: Een kunstenaar die een uniek kunstwerk maakt, heeft het recht om te bepalen wie het mag reproduceren of tentoonstellen.

Bij AI komt het probleem naar voren omdat:

• AI-modellen vaak worden getraind op datasets met miljoenen afbeeldingen, waaronder auteursrechtelijk beschermde werken.

• De door AI gegenereerde afbeeldingen soms sterk lijken op bestaande kunstwerken, wat tot conflicten kan leiden.

Auteursrecht is een juridische bescherming voor creatieve werken, zoals schilderijen, foto’s, teksten en muziek. Het geeft de maker het exclusieve recht om het werk te gebruiken, te kopiëren en te verkopen.

Bij AI komt het probleem naar voren omdat:

• AI-modellen vaak worden getraind op datasets met miljoenen afbeeldingen, waaronder auteursrechtelijk beschermde werken.

• De door AI gegenereerde afbeeldingen soms sterk lijken op bestaande kunstwerken, wat tot conflicten kan leiden.

2. Waarom is dit een probleem met AI?

AI-modellen, zoals die achter DALL·E of Stable Diffusion, maken afbeeldingen door eerdere werken in hun training te analyseren. Als een gegenereerd werk lijkt op een bestaand werk, rijst de vraag:

• Is het nieuwe werk uniek, of een kopie?

• Heeft de originele maker van het werk recht op compensatie?

Een voorbeeld: Als een AI-tool een schilderij genereert dat veel lijkt op een werk van Van Gogh, wie heeft dan de rechten op dat nieuwe werk?

Hoe wordt bepaald of er auteursrecht rust op AI-afbeeldingen?

Rechters beoordelen vaak de mate van gelijkenis tussen een AI-afbeelding en een bestaand werk, een concept dat bekend staat als “substantial similarity”. Hierbij wordt gekeken naar diverse aspecten, zoals de indeling van elementen binnen de compositie, de stijl die door de AI wordt nagebootst, en de details die mogelijk uniek zijn aan het originele werk. Dit omvat bijvoorbeeld specifieke patronen of kenmerkende artistieke keuzes die herkenbaar zijn overgenomen.

Wanneer een AI-afbeelding duidelijk gebaseerd is op een bestaand werk, kan deze worden beschouwd als een “afgeleid werk”. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer een origineel werk direct in de AI is ingevoerd en de output een herkenbare kopie of een variatie daarvan is. Dit roept juridische vragen op over het gebruik van het oorspronkelijke creatieve materiaal.

Daarnaast speelt de menselijke betrokkenheid een cruciale rol. In veel landen, waaronder de VS en de EU, wordt auteursrecht alleen toegekend aan werken die menselijke creativiteit bevatten. AI-output wordt daarom meestal niet zelfstandig beschermd door auteursrecht. Als een mens echter de AI-output sterk aanpast of begeleidt, kan het resultaat wel in aanmerking komen voor auteursrechtelijke bescherming. 

Rechtszaken over AI en auteursrechten: voorbeelden en actuele ontwikkelingen

1. 1. Getty Images tegen Stability AI
   Getty Images heeft Stability AI aangeklaagd omdat hun AI-model, Stable Diffusion, miljoenen Getty-afbeeldingen zonder toestemming heeft gebruikt om te trainen. Getty stelt dat dit een schending is van hun auteursrechten. Deze zaak heeft recentelijk nieuwe ontwikkelingen gekend, waarbij Stability AI hun verweer heeft aangepast en geprobeerd heeft een schikking te bereiken. Tot op heden is er echter nog geen definitieve uitspraak gedaan, en de rechtszaak blijft een belangrijk precedent voor hoe AI-bedrijven met auteursrechtelijke kwesties moeten omgaan.
   
   
2. 2. Kunstenaars tegen AI-bedrijven
   Een groep kunstenaars heeft Stability AI en andere bedrijven aangeklaagd omdat hun werken zijn gebruikt in trainingsdatasets zonder toestemming. Een federale rechter heeft bepaald dat deze zaak deels mag doorgaan, vooral rond auteursrechtelijke claims.
   
   
3. 3. “Zarya of the Dawn”
   Dit is een stripboek met AI-gegenereerde illustraties. Het Amerikaanse Copyright Office heeft bepaald dat de AI-afbeeldingen geen auteursrecht kunnen krijgen, maar de tekst en compositie van het boek wel, omdat deze door een mens zijn gemaakt.

Hoe kun je je indekken tegen problemen met AI en auteursrechten?

Stap 1: Begrijp de regels

• Leer de basis van auteursrechten en hoe ze werken in jouw land.

• Begrijp dat niet alle AI-output auteursrechtelijk beschermd kan worden.

Stap 2: Gebruik betrouwbare AI-tools

• Kies AI-modellen die transparant zijn over hun trainingsdata.

• Vermijd tools die auteursrechtelijk beschermde werken gebruiken zonder toestemming.

Stap 3: Controleer de output

• Beoordeel AI-afbeeldingen op gelijkenissen met bestaande werken. Kijk hierbij naar compositie, details en stijl.

• Gebruik specifieke tools om te controleren of een afbeelding bestaande auteursrechtelijk beschermde werken nabootst:

  • TinEye: Een omgekeerde zoekmachine die afbeeldingen scant om te kijken of ze elders online bestaan.

  • Google Reverse Image Search: Hiermee kun je nagaan of er overeenkomsten zijn met andere online afbeeldingen.

  • Berify: Een geavanceerd platform dat speciaal is ontworpen om afbeeldingen en video's op auteursrechtelijke overeenkomsten te controleren.

• Documenteer je controles. Als je AI-afbeeldingen commercieel gebruikt, bewaar dan bewijs dat je een grondige controle hebt uitgevoerd om overeenkomsten met bestaande werken te vermijden.

• Beoordeel AI-afbeeldingen op gelijkenissen met bestaande werken.

• Gebruik tools zoals TinEye of Google Reverse Image Search om te controleren of een afbeelding lijkt op een bestaand werk.

Stap 4: Bescherm je eigen werk

• Gebruik watermerken om je werk te beschermen tegen ongeautoriseerd gebruik.

• Overweeg je werk te registreren bij een auteursrechtbureau.

Stap 5: Blijf op de hoogte

• Volg rechtszaken en ontwikkelingen rondom AI en auteursrecht.

• Lees blogs, volg nieuwswebsites zoals Ars Technica, The Verge, en juridische platforms.

Stap 6: Raadpleeg een expert

• Als je twijfelt over een AI-afbeelding, neem contact op met een jurist gespecialiseerd in intellectueel eigendom.

Bronnen om verder te lezen

• World Intellectual Property Organization (WIPO) – Basisinformatie over auteursrechten.

• Creative Commons – Over licenties en hoe je je werk kunt beschermen.

• Electronic Frontier Foundation (EFF) – Artikelen over AI en recht.

• Ars Technica – Actuele discussies over technologie en auteursrecht.

• Casestudy's en onderzoeken:

  • Getty Images vs. Stability AI – Achtergrondinformatie en updates over deze rechtszaak.

  • Artists vs. Stability AI and MidJourney – Inzicht in hoe kunstenaars AI-uitdagingen aanpakken.

  • US Copyright Office – Zarya of the Dawn Case – Een analyse van hoe AI-illustraties worden behandeld.

• YouTube-kanalen zoals Two Minute Papers of ColdFusion voor toegankelijke uitleg over AI. World Intellectual Property Organization (WIPO) – Basisinformatie over auteursrechten.

• Creative Commons – Over licenties en hoe je je werk kunt beschermen.

• Electronic Frontier Foundation (EFF) – Artikelen over AI en recht.

• YouTube-kanalen zoals Two Minute Papers of ColdFusion voor toegankelijke uitleg over AI.

Conclusie

Het gebruik van AI-tools biedt ongekende creatieve mogelijkheden, maar brengt ook juridische uitdagingen met zich mee. Het is belangrijk om te begrijpen waar auteursrechten gelden en hoe je jezelf kunt beschermen. Door op de hoogte te blijven van juridische ontwikkelingen en zorgvuldig om te gaan met AI-output, kun je problemen voorkomen en optimaal gebruikmaken van deze revolutionaire technologie.